Τα γλυπτά της Αθήνας: Μνημείο Νεόφυτου Δούκα - Neofytos Doukas Memorial

 Τα γλυπτά της Αθήνας: Μνημείο Νεόφυτου Δούκα - Neofytos Doukas Memorial

Του Πάνου Αυγουστή*

Τίτλος έργου: Μνημείο Νεόφυτου Δούκα

Θέση: Περίβολος Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου, Λεωφ. Βασ. Σοφίας 51

Έτος Κατασκευής: 1849

Υλικό Κατασκευής: Μάρμαρο

Καλλιτέχνης: Χριστιανός Χάνσεν

Το μνημείο προς τιμήν του Νεόφυτου Δούκα αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα γλυπτά του σύγχρονου δήμου των Αθηναίων. Πρόκειται για μια μαρμάρινη στήλη, ύψους έξι περίπου μέτρων. Κατασκευάστηκε από τον αρχιτέκτονα Χριστιανό Χάνσεν το 1849. Χορηγός του έργου υπήρξε ο Ανδρέας Κορομηλάς. Στην πρόσοψη της στήλης αναγράφονται τα παρακάτω λόγια: «ΤΩι ΣΟΦΩι ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΩι ΝΕΟΦΥΤΩι ΔΟΥΚΑ,ΤΕΛΕΥΤΗΣΑΝΤΙ ΑΘΗΝΗΣΙ ΤΗ Κ ΔΕΚΕΜΒΡ. ΤΟΥ ΑΩΜΕ’ ΕΤΟΥΣ», «ΑΙΩΝΙΑΣ ΜΝΗΜΕΙΟΝ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΜΒΙΟΝ ΤΑΥΤΗΝ ΣΤΗΛΗΝ ΕΣΤΗΣΑΤΟ ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΕΝ ΕΤΕΙ ΑΩΜΘ’». Χαμηλά στη βάση, αναγράφονται τα εξής: «ΚΛΑΥΣΑΝ ΚΑΙ ΜΟΥΣΑΙ ΚΑΙ ΑΠΟΛΛΩΝ ΑΡΓΥΡΟΤΟΞΟΣ ΦΟΡΜΙΣΣΕΝ ΓΟΕΡΟΝ ΚΕΙΜΕΝΟΝ ΕΝΘΑ ΟΤΕ ΚΗΡ ΟΛΟΗ ΓΕ ΔΑΜΑΣΣΕ ΤΑΝΗΛΕΓΓΕΟΣ ΘΑΝΑΤΟΙΟ ΔΙΟΝ ΝΕΙΟΦΥΤΟΝ ΚΑΛΛΙΜΟΝ ΥΨΙΝΟΟΝ ΟΣ ΒΙΒΛΟΥΣ ΠΟΛΛΑΣ ΓΡΑΨΕΝ ΤΑΣ ΠΡΟΦΡΟΝΙ ΘΥΜΩι ΔΩΡΟΝ ΕΔΩΡΗΣΕΝ ΤΕΙΡΟΜΕΝΟΙΣ ΓΕΝΙΗι». Στην δεξιά πλευρά της στήλης, χαμηλά στη βάση, αναγράφονται τα εξής: «ΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΡΑΔΕΩΣ ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ ΕΝΘΑΔΕ ΣΗΜΑ ΣΤΗΣΑΤΟ ΣΟΙ ΔΟΥΚΑ ΚΥΔΙΜΕ ΝΕΙΟΦΥΤΕ ΤΩΝ ΓΑΡ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΗΣ ΣΥ ΓΕ ΜΟΧΘΩΝ ΑΛΛΟ ΜΕΝ ΟΥΧΙ ΤΟΥΤΟ Δ Ο ΚΑΙ ΤΟΥ ΖΗΝ ΕΥΡΑΟ ΤΕΡΜΑ ΜΟΝΟΝ ΤΩι ΤΕΥ ΚΑΙ ΦΘΙΜΕΝΟΥ ΚΛΕΟΣ ΑΦΘΙΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙ ΜΙΜΝΕΙ ΕΣΤ ΑΝ ΥΔΩΡ ΤΕ ΡΕΗι ΔΕΝΔΡΑ Τα ΑΥ ΘΑΛΕΘΗι». Στην πίσω όψη της στήλης, χαμηλά στη βάση, αναγράφονται τα εξής: «ΜΟΥΣΩΝ ΜΥΣΤΙΠΟΛΟΣ ΓΕΓΑΩΣ ΠΕΡιΣΕΜΝ ΕΜΥΗΣΕΝ ΥΙΕΑΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΟΡΓΙΑ ΠΙΕΡΙΔΩΝ ΝΕΙΟΦΥΤΟΣ ΔΟΥΚΑΣ ΚΛΕΙΟΝΟΣ ΓΟΝΟΣ ΗΠΕΙΡΟΙΟ ΟΥ ΣΟΦΙΗΝ ΤΟΣΣΑΙ ΜΑΡΤΥΡΕΟΥΣΙ ΒΙΒΛΟΙ. ΑΓΝΟΥ Δ ΕΞΑΜΝΥΣΑΣ ΔΟΛΙΧΟΝ ΒΙΟΥ ΕΚ ΧΘΟΝΟΣ ΗΡΘΗ ΕΝΘΑΔΕ ΓΗΡΑΙΟΝ ΣΩΜ ΑΠΟΔΥΣΑΜΕΝΟΣ». Στην αριστερή πλευρά της στήλης, χαμηλά στη βάση, αναγράφονται τα εξής: «Η ΨΥΧΗ ΤΟΥ ΕΠΤΕΡΩΘΗ ΠΡΟΣ ΜΟΝΑΣ ΤΑΣ ΑΙΩΝΙΑΣ ΤΟ ΔΕ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΚΑΛΥΠΤΕΙ Η ΕΛΛΑΣ Η ΠΡΟΣΦΙΛΗΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΕΝ ΟΣ’ ΟΡΓΑι ΠΡΟΣ ΦΩΤΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑΝ Η ΠΑΤΡΙΣ ΤΟΥ ΕΥΣΕΒΗ ΘΑ ΣΩΖΗ ΜΝΗΜΗΝ ΤΟΥ ΔΑΔΟΥΧΟΥ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ».

O Χανς Κρίστιαν Χάνσεν (Hans Christian Hansen, 20 Απριλίου 1803-2 Μαΐου 1883), ήταν Δανός αρχιτέκτονας, μεγαλύτερος αδελφός του Θεόφιλου Χάνσεν. Σε σχέδια του βασίστηκε η κατασκευή του κτιρίου του παλαιού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έκτισε επίσης το Γενικό Νοσοκομείο της Κοπεγχάγης (Kommunehospitalet) (1859-1863), με εμφανείς Βυζαντινές επιρροές, και το Μέγαρο Καντακουζηνού. Ο Ανδρέας Κορομηλάς ήταν Έλληνας εκδότης του 19ου αιώνα. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1810. Πατέρας του ήταν ο οπλαρχηγός Χατζή Λάμπρου Κορομηλάς, που τον σκότωσαν οι Τούρκοι με φρικτό τρόπο στην πλατεία του Χαϊδαρίου προς παραδειγματισμό. Ο Ανδρέας ορφανός και φτωχός αναγκάστηκε να πιάσει δουλειά στο Εθνικό Τυπογραφείο του Κυβερνήτη στην Αίγινα. Το 1833 τον έστειλε ο Νεόφυτος Δούκας στο Παρίσι για να τελειοποιήσει την τυπογραφική του τέχνη. Επέστρεψε στην Ελλάδα και επιδόθηκε με επιτυχία στο επάγγελμα του τυπογράφου και εκδότη, τυπώνοντας και βγάζοντας στην κυκλοφορία πολλά και σημαντικά βιβλία, εκτός των άλλων όλα τα διδακτικά σχολικά βιβλία της εποχής του. Απεβίωσε πολύ νέος στην Αθήνα το 1858.

Ο Νεόφυτος Δούκας (1760-1845) υπήρξε κληρικός και λόγιος, με έντονη συγγραφική δραστηριότητα και από τις πιο σημαντικές μορφές του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Η ζωή και το έργο του παρέμειναν μέχρι και τις μέρες μας άγνωστα στις λεπτομέρειές τους, κυρίως γιατί υιοθέτησε συντηρητικές απόψεις στο γλωσσικό ζήτημα. Γεννήθηκε στα Άνω Σουδενά, στην περιοχή του Ζαγορίου στην Ήπειρο. Από 10 ετών έζησε μέσα σε μοναστηριακή κοινότητα, χειροτονήθηκε διάκονος και σε ηλικία μόλις 18 χρονών πρεσβύτερος. Φοίτησε στα σχολεία των Ιωαννίνων και του Μετσόβου και αργότερα στην Αυθεντική Σχολή του Βουκουρεστίου, την οποία διηύθυνε ο λόγιος Λάμπρος Φωτιάδης από τα Ιωάννινα. Εκεί παρακολούθησε ανώτερα μαθήματα, μελέτησε την αρχαία ελληνική γραμματεία καθώς και πλήθος εκκλησιαστικών και θρησκευτικών κειμένων. Το 1820 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και όταν κηρύχτηκε η Επανάσταση, διέτρεξε όλη την Τρανσυλβανία ως εθναπόστολος. Με τη δημιουργία του πρώτου Ελληνικού κράτους, ύστερα από πρόσκληση του Ιωάννη Καποδίστρια, ήρθε στην Ελλάδα και ανέλαβε τη διεύθυνση του Ορφανοτροφείου της Αίγινας, στο οποίο είχε στείλει περίπου 11.000 βιβλία από το Βουκουρέστι. Τέλος στην Αθήνα μαζί με το Γεώργιο Γεννάδιο συνέβαλε στην ίδρυση της Ριζαρείου Σχολής, στην οποία διορίστηκε διευθυντής, αλλά δεν πρόλαβε να ασκήσει τα καθήκοντά του. Πέθανε το 1845 σε ηλικία 85 χρονών. Η σημαντική συγγραφική και διδακτική του δραστηριότητα παρέμειναν μέχρι και στις μέρες μας απαρατήρητες σε μεγάλο βαθμό, κυρίως γιατί υπήρξε οπαδός συντηρητικών αντιλήψεων στο γλωσσικό ζήτημα και πολέμιος όσων πρέσβευαν απόψεις για την επικράτηση της δημοτικής στην εκπαίδευση. Παρά το μεγάλο εκδοτικό και διαφωτιστικό του έργο και την ενδιαφέρουσα προσωπικότητά του, δεν μελετήθηκε ανάλογα ούτε και πήρε τη θέση που του αρμόζει στα γράμματά μας. Τα συγγράμματα του Νεόφυτου Δούκα αποτελούν ολόκληρη βιβλιοθήκη και ξεπερνούν τους 70 τόμους. Πηγή: athenssculptures.com

*Ο Πάνος Αυγουστής είναι M.Sc βιβλιοθηκονόμος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

www.politikanet.gr