Τα γλυπτά της Αθήνας: Μνημείο Πεσόντων Ιμίων - Imia Memorial

 Τα γλυπτά της Αθήνας: Μνημείο Πεσόντων Ιμίων - Imia Memorial

Του Πάνου Αυγουστή*

Τίτλος έργου: Μνημείο Πεσόντων Ιμίων

Θέση: Πλατεία Παύλου Μελά (Ρηγίλλης – Μουρούζη & Β. Σοφίας)

Έτος Κατασκευής: 1996

Υλικό Κατασκευής: Μάρμαρο

Καλλιτέχνης: Ναταλία Μελά

Μαρμάρινη απομίμηση πρόσοψης αρχαιοελληνικού ναού ύψους 2,35μ. Φέρει ιωνικούς κίονες, αετωματική επίστεψη και διακοσμητικά ακροκέραμα. Εδράζεται σε μαρμάρινο βάθρο με χαραγμένη την λέξη «ΙΜΙΑ 1996». Στην μετώπη του αναγράφεται η ομηρική φράση «ΕΙΣ ΟΙΩΝΟΣ ΑΡΙΣΤΟΣ ΑΜΥΝΕΣΘΑΙ ΠΕΡΙ ΠΑΤΡΗΣ». Στο μέσο του μνημείου αναγράφονται τα ονόματα των πεσόντων στρατιωτικών: «ΥΠΟΠΛΟΙΑΡΧΟΣ Ι. ΚΑΡΑΘΑΝΑΣΗΣ 30-1-1961 ΥΠΟΠΛΟΙΑΡΧΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΒΛΑΧΑΚΟΣ 19-4-1964 ΑΡΧΙΚΕΛΕΥΣΤΗΣ ΕΚΤΩΡ Β. ΓΙΑΛΟΨΟΣ 11-9-1996 ΕΠΕΣΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ 31-1-1996». Τον ηρωικό χαρακτήρα των πεσόντων τονίζει το δάφνινο στεφάνι και το κλαδί φοίνικα που εικονίζονται ανάγλυφα στο κάτω μέρος του μνημείου προσδίδοντας έναν δοξαστικό χαρακτήρα. Μετά από αναφορές τηλεοπτικών σταθμών της Τουρκίας τον Ιανουάριο του 1996, δημιουργείται θέμα «γκρίζας ζώνης» στην περιοχή των βραχονησίδων Ίμια κοντά στη Κάλυμνο. Η κατάσταση οξύνεται όταν αναπτύσσονται επιμέρους θέματα διεκδικήσεων. Οι πρώτες σταθμεύσεις πολεμικών πλοίων στην περιοχή, φέρνει πολύ γρήγορα την συγκέντρωση στρατιωτικών δυνάμεων και από τις δύο χώρες γύρω από τα Ίμια. Το τεταμένο κλήμα που δημιουργείται οδηγεί στα πρόθυμα πολεμικής σύγκρουσης. Την τελευταία νύχτα του Ιανουαρίου ελικόπτερο του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού απογειώνεται μέσα σε δυσμενές καιρικές συνθήκες, για έλεγχο της κατάστασης πάνω στις βραχονησίδες. Καθώς οι πληροφορίες ανέφεραν κατάληψη του νησιού από Τούρκους καταδρομείς. Την επόμενη ημέρα οι τρεις αξιωματικοί του ελικοπτέρου εντοπίζονται νεκροί. Επίσημα το ατύχημα αποδίδεται σε τεχνικά αίτια λόγω κόπωσης πληρώματος. Ωστόσο, αναφορές του τύπου και περιγραφές τις επόμενες μέρες μετά το συμβάν έδιναν την εικόνα της βίαιης ρίψης του ελικοπτέρου. Με την κοινή γνώμη σαστισμένη να παρακολουθεί τα γεγονότα το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων αποφασίζει να τιμήσει τους τρεις αξιωματικούς με την ανέγερση μνημείου. Θέλοντας έτσι να ενισχύσει το συμβολικό πλαίσιο που είχε δημιουργηθεί γύρω από τους αξιωματικούς. Η τοποθέτηση στο συγκεκριμένο σημείο έγινε λόγω της γειτνίασης με την Λέσχη Αξιωματικών. Η Ναταλία (ή Νάτα) Μελά είναι επιφανής Ελληνίδα γλύπτρια, η οποία γεννήθηκε το 1923 στην Κηφισιά Αττικής.

Η Ναταλία (ή Νάτα) Μελά είναι επιφανής Ελληνίδα γλύπτρια, η οποία γεννήθηκε το 1923 στην Κηφισιά Αττικής. Η Ναταλία Μελά μεγάλωσε σε μεγαλοαστικό περιβάλλον με ιστορικές ρίζες. Είναι εγγονή του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά και της Ναταλίας Δραγούμη. Ο πατέρας της ήταν ο Μιχαήλ Μελάς και η μητέρα της ήταν κόρη του Ιωάννη Πεσμαζόγλου, ιδρυτή της Εθνικής Τράπεζας μαζί με το Γεώργιο Σταύρου. Η γιαγιά της από την πλευρά του πατέρα της προερχόταν από το γένος Δραγούμη και ήταν αδελφή του Ίωνα Δραγούμη και κόρη του Στέφανου Δραγούμη. Το 1942 εγγράφεται στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (Α.Σ.Κ.Τ.) της Αθήνας, με καθηγητές τον Κώστα Δημητριάδη και τον Μιχάλη Τόμπρο. Εργάστηκε και στο εργαστήριο του Θανάση Απάρτη. Αποφοιτώντας, το 1948, δούλεψε για ένα διάστημα με τον καθηγητή Δημήτρη Πικιώνη για τη στήλη στον τάφο του Μητροπολίτη Χρύσανθου και αργότερα για το Μνημείο Πεσόντων στο Λεόντιο της Νεμέας στην Πελοπόννησο. Μετά την αποφοίτησή της άνοιξε δικό της εργαστήριο στον τελευταίο όροφο ενός σπιτιού στη Βασιλίσσης Σοφίας και λίγο αργότερα, το 1945, στον στάβλο ενός σπιτιού στην οδό Μουρούζη. Εκεί μαζεύονταν, μεταξύ πολλών άλλων, ο Νίκος Εγγονόπουλος, ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Ανδρέας Εμπειρίκος και ο Γιάννης Μόραλης. Πήρε μέρος στην ίδρυση της καλλιτεχνικής ομάδας «Αρμός». Για δέκα χρόνια παύει να δουλεύει, ασχολούμενη με την κατασκευή σκηνικών στο Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν. Η Ναταλία Μελά δούλεψε αρχικά με μάρμαρο και πέτρα, ενώ στα τέλη της δεκαετίας του 1960, όταν επιστρέφει από το Παρίσι, όπου είχε μάθει να δουλεύει με το οξυγόνο, στρέφεται στη χρήση του μετάλλου, υιοθετώντας τα διδάγματα της αφηρημένης τέχνης, που κυριαρχούσε στην καλλιτεχνική σκηνή της Δύσης. Χρησιμοποιεί "ready-made" σιδηρικά και εργαλεία, τα οποία προμηθεύεται από την οδό Αθηνάς. Αντλεί τα θέματά της από το φυσικό κόσμο, πτηνά και ζώα - κοκόρια, κριάρια, ταύρους, κατσίκες, περιστέρια – και από την ελληνική μυθολογία. Τα έργα της βρίσκονται σε δημόσιους χώρους και σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Πηγή: athenssculptures.com

*Ο Πάνος Αυγουστής είναι M.Sc βιβλιοθηκονόμος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

www.politikanet.gr