Τα διατηρητέα κτίρια της Αθήνας: Μέγαρο Μετοχικού Ταμείου Στρατού.

Του Πάνου Αυγουστή*

Το μέγαρο Μετοχικού Ταμείου Στρατού ή City Link είναι κτίριο στο κέντρο της Αθήνας. Καταλαμβάνει το οικοδομικό τετράγωνο που περικλείουν οι οδοί Πανεπιστημίου, Βουκουρεστίου, Σταδίου και Αμερικής. Είναι ένα από τα λίγα κτίρια στο κέντρο της Αθήνας που καταλαμβάνουν ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο. Το κτίριο κτίστηκε την περίοδο 1927-1938 στη θέση των πρώην βασιλικών στάβλων και σχεδιάστηκε από τους αρχιτέκτονες Βασίλειο Κασσάνδρα και Λεωνίδα Μπόνη σε ρυθμό Αρ Ντεκό. Σήμερα στο μέγαρο στεγάζονται το πολυκατάστημα Attica και άλλα εμπορικά καταστήματα, τα κεντρικά γραφεία της τράπεζας Πειραιώς, χώροι εστίασης, τρία θέατρα και ένα κέντρο ευεξίας.

Ιστορικά στοιχεία

Στο τετράγωνο στο οποίο σήμερα βρίσκεται το μέγαρο βρίσκονταν οι βασιλικοί στάβλοι, οι οποίοι είχαν σχεδιαστεί από τον Κ. Ρέεζερ το 1834. Μετά το κίνημα στο Γουδί το 1909 είχαν αρχίσει συζητήσεις για διαφορετική αξιοποίηση του χώρου. Ο χώρος πέρασε στο δημόσιο μετά την κατάργηση της μοναρχίας το 1923, αλλά έμεινε ανεκμετάλλευτος από το δημόσιο και ήταν μια αλάνα στην οποία λειτουργούσε τσίρκο. Υπήρχαν διάφορες προτάσεις για την εκμετάλλευσή του, όπως η δημιουργία όπερας, η δημιουργία πλατείας ή να διαιρεθεί σε μικρότερα τετράγωνα, όπου θα κτίζονταν διάφορα κτίρια.

Το Μετοχικό Ταμείο Στρατού, το οποίο διέθετε διάφορα ακίνητα, πρότεινε το 1924 να αποκτήσει το τετράγωνο ανταλλάσσοντάς το με ακίνητα στην κατοχή του, όμως οι διαπραγματεύσεις δεν τελεσφόρησαν. Έτσι το 1925 το αγόρασε έναντι 50 εκατομμυρίων δραχμών. Τα 15 εκατομμύρια δόθηκαν μετρητά και τα υπόλοιπα σε χρεόγραφα.[4] Το Μετοχικό Ταμείο Στρατού απευθύνθηκε στον αρχιτέκτονα Αναστάσιο Μεταξά, ο οποίος πρότεινε το σχέδιο του κτιρίου να επιλεχθεί μέσω διεθνή διαγωνισμού. Κατατέθηκαν 37 μελέτες οι οποίες αξιολογήθηκαν από επιτροπή Βρετανών αρχιτεκτόνων και επιλέχθηκε το σχέδιο που κατέθεσαν οι Βασίλειος Κασσάνδρας και Λεωνίδας Μπόνης για «την καταλληλότητα της θέσεως, την οικονομίαν οικοδομήσεως, την πρακτική αποτελεσματικότητα και το επικερδές του οικοδομήματος», οι οποίοι όχι μόνο κέρδισαν το οικονομικό βραβείων των 100.000 δραχμών, αλλά ανέλαβαν και την επίβλεψη της κατασκευής.

Η κατασκευή ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 1927 και ολοκληρώθηκε σε τρεις φάσεις. Αρχικά κατασκευάστηκε το τμήμα παράλληλα στην οδό Σταδίου, με καταστήματα στο ισόγειο και γραφεία στους παραπάνω. Στη συνέχεια κτίστηκε η στοά που ενώνει την οδό Βουκουρεστίου με την οδό Αμερικής, με θεατρικούς χώρους στο ισόγειο και γραφεία στους ορόφους. Τέλος κατασκευάστηκε το τμήμα στην οδό Πανεπιστημίου, όπου ανάμεσα στα καταστήματα του ισογείου βρίσκονταν και τα διάσημα ζαχαροπλαστεία Ζόναρς και Floca, ενώ οι όροφοι καταλαμβάνονταν από γραφεία. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε το 1938. Κατά τη διάρκεια των εκσκαφών για τη θεμελίωση του κτιρίου ανακαλύφθηκε τμήμα του ανατολικού τείχους της Αθήνας, νεκροταφείο των γεωμετρικών χρόνων, αγγεία του 5ου αιώνα π.Χ. και δύο ρωμαϊκά αγάλματα.

Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής το κτίριο είχε επιταχθεί από τις γερμανικές κατοχικές δυνάμεις, οι οποίες οχύρωσαν την πρόσοψη του κτιρίου στην οδό Πανεπιστημίου. Επίσης έκτισαν μια ξύλινη γέφυρα που συνέδεε το κτίριο με το κτίριο της Αθηναϊκής Λέσχης. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 η μετακίνηση των καταστημάτων σε άλλες περιοχές και η σταδιακή παρακμή του κινηματογράφου οδήγησαν το ίδιο το κτίριο να παρακμάσει, ενώ παράλληλα η ανακαίνισή του κρίθηκε μη οικονομικά συμφέρουσα. Το κτίριο κρίθηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο το 1989.

Το Μετοχικό Ταμείο Στρατού παραχώρησε το 2000 τη διαχείριση του κτιρίου στην Τράπεζα Πειραιώς, η οποία δημιούργησε την θυγατρική εταιρεία ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΕΩΣ ΧΩΡΩΝ ΜΕΓΑΡΟΥ ΜΕΤΟΧΙΚΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ. Η παραχώρηση έγινε μέχρι το 2027, με δυνατότητα μονομερούς επέκτασης της αποκλειστικής χρήσης μέχρι το 2052. Την ανακαίνιση του κτιρίου ανέλαβε η εταιρεία ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ σε αρχιτεκτονική μελέτη του Σ. Αγιοστρατίτη και ολοκληρώθηκε την περίοδο 2002-03. Το 2005 στο κτήριο άρχισε να λειτουργεί το πολυκατάστημα Attica, το οποίο γνώρισε επιτυχία και ως επιχείρηση επεκτάθηκε.

Περιγραφή

Το κτίριο έχει συνολικό εμβαδόν 65.000 τετραγωνικά μέτρα και έξι ορόφους με τρία υπόγεια.[6] Ο αρχικός σχεδιασμός του κτιρίου έκανε λόγο για πέντε ορόφους, όμως προστέθηκε ένας όροφος σε εσοχή. Το ισόγειο του κτιρίου είναι διπλό. Κύριο χαρακτηριστικό του κτιρίου είναι η Στοά Σπύρου Μήλιου, με γυάλινη οροφή, η οποία έχει εξόδους σε τρεις από τους περιμετρικούς δρόμους. Στο έδαφος της στοάς έχει προστεθεί ένα φωτεινό μονοπάτι με στόχο να διαχωρίσει τον χώρο του δαπέδου. Σχεδιαστικά, το κτίριο συνδυάζει στοιχεία Αρ Ντεκό με τον μοντέρνο ευρωπαϊκό κλασικισμό της δεκαετίας του 1920. Το κτίριο χαρακτηρίζεται ως στιβαρό και λιτό. Οι άξονες στις προσόψεις τονίζονται με προεξοχές. Η γωνία στην οδό Σταδίου και Βουκουρεστίου έχει καμπύλη διαμόρφωση.[2]

Στο μέγαρο βρίσκεται το κινηματοθέατρο Παλλάς, με χωρητικότητα άνω των 2.000 ατόμων, με πλατεία, αμφιθεατρικό εξώστη και περιμετρικά θεωρεία. Στο υπόγειο βρίσκεται η αίθουσα Μαξίμ. Το φουαγιέ του θεάτρου Παλλάς βρίσκεται στον πρώτο όροφο, προσβάσιμο πλέον και με κρυστάλλινους ανελκυστήρες, και έχει μωσαϊκά με γεωμετρικά μοτίβα. Στο διάκοσμο του θεάτρου έχουν χρησιμοποιηθεί πράσινα μάρμαρα Στύρων και Τήνου και επιστρώσεις από Πεντελικό μάρμαρο. Στην είσοδο της διοίκηση της Τράπεζας Πειραιώς βρίσκεται μαρμάρινη πορτωσιά με σφυρήλατη πόρτα και στο φουαγιέ του χώρου έχει τοποθετηθεί άγαλμα του Φερνάντο Μποτέρο το οποίο απεικονίζει την αρπαγή της Ευρώπης.

Χρήσεις

Σήμερα το μέγαρο City Link στεγάζει τα κεντρικά γραφεία της Τράπεζας Πειραιώς, τα Αττικά Πολυκαταστήµατα (έκταση 24.517 τ.μ.), το Health Club Spa Holmes Place Athens, τα θέατρα «Παλλάς», «Αλίκη» και «Μικρό Παλλάς», εµπορικά καταστήµατα γνωστών διεθνών οίκων (έκταση 3.098 τ.μ.) και τους χώρους εστίασης Athénée Athens (πρώην Ζόναρς), Clemente, Pasaji, Salon de Bricolage και ILiOS. Η συνολική έκταση του κτιρίου που έχει αποδοθεί σε εστίαση και ψυχαγωγία είναι 14.237 τετραγωνικά μέτρα. Στο παρελθόν στο μέγαρο βρίσκονταν επίσης τα καφέ Φλόκας και Μπραζίλιαν. Επίσης, πριν αρχίσει να λειτουργεί το θέατρο «Αλίκη», ο χώρος του χρησιμοποιήθηκε αρχικά ως χορευτικό κέντρο και από το 1949 ως κινηματογράφος. Πηγή: el.wikipedia.org

*Ο Πάνος Αυγουστής είναι M.Sc βιβλιοθηκονόμος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

www.politikanet.gr