Τα γλυπτά της Αθήνας: Μνημείο Αλέξαδρου Υψηλάντη - Alexandros Ypsilantis Memorial.

Του Πάνου Αυγουστή*

Τίτλος έργου: Αλέξανδρος Υψηλάντης

Θέση: Πεδίον του Άρεως

Έτος Κατασκευής: 1869

Υλικό Κατασκευής: Μάρμαρο

Καλλιτέχνης: Λεωνίδας Δρόσης

Πρόκειται για το ταφικό μνημείο του Αλέξανδρου Υψηλάντη ο οποίος αποδίδεται νεκρός πάνω σε σαρκοφάγο με ανάγλυφες διακοσμήσεις. Αξιοσημείωτο, ωστόσο, είναι ότι η ταυτότητα του τιμώμενου προσώπου αμφισβητείται, αφού κατ’ άλλους είναι ο Δημήτριος Υψηλάντης. Στη σαρκοφάγο είναι χαραγμένο οικόσημο το οποίο φέρει τη μορφή του Φοίνικα που αναγεννιέται από τις στάχτες του, ένα σπαθί, μια σημαία και το πηλήκιο του Ιερού Λόχου. Στην ανατολική πρόσοψη της σαρκοφάγου υπάρχει η επιγραφή: «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ». Υπογραφή καλλιτέχνη δεν υπάρχει γεγονός που προκάλεσε περαιτέρω σύγχυση αφού πολλοί αποδίδουν το έργο εκτός από τον Λεωνίδα Δρόση, στον Ιωάννη Βιτσάρη ή στον Χριστιανό Χάνσεν. Η πρώτη θέση του μνημείου ήταν στον κήπο του Πολυτεχνείου, αλλά οι προκληθείσες διαμαρτυρίες το έφεραν στη σημερινή του θέση, μπροστά από τον Ιερό Ναό των Ταξιαρχών στο Πεδίο του Άρεως. Το 1964, μάλιστα, έγινε ανακομιδή των οστών του Υψηλάντη τα οποία εναποτέθηκαν στο μνημείο.

Ο Λεωνίδας Δρόσης (1834 ή 1836 ή 1843 - 1882) ήταν Έλληνας γλύπτης του 19ου αιώνα. Γεννήθηκε στο Ναύπλιο. Έμαθε τα πρώτα γράμματα στην Αθήνα και ακολούθως γράφτηκε φοιτητής της Γλυπτικής στην Πολυτεχνική Σχολή. Έδειξε από νωρίς ζωηρότατη και γόνιμη φαντασία, λεπτή και καλή αίσθηση συνοδευόμενη και από υψηλή έμπνευση. Ως μαθητής κατασκεύασε την προτομή του ναύαρχου Μιαούλη και τον ανδριάντα του βασιλιά Όθωνα με πλήρη στολή. Επαινέθηκε για την ομοιότητα των γλυπτών του με τους ανθρώπους που εικονίζουν, την φυσικότητα των γραμμών και την ανατομική ακρίβεια. Μετά από επτάχρονες σπουδές στο Πολυτεχνείο, και σε ηλικία είκοσι χρονών πήγε με υποτροφία της κυβερνήσεως στο Μόναχο για να συνεχίσει τις σπουδές του. Πήρε μέρος σε διαγωνισμό και βραβεύτηκε με το πρώτο βραβείο και μετάλλιο για το κομψό έργο του που εικόνιζε τον Δαβίδ. Το έργο του εκδόθηκε ως χαλκογραφία και ανατυπώθηκε πετυχαίνοντας πολλές επιδοκιμασίες στην Ευρώπη. Από εκεί πήγε στο Λονδίνο, Παρίσι και Ρώμη, όπου ίδρυσε δική του σχολή. Το πιο φημισμένο έργο του είναι η «Πηνελόπη», το οποίο βραβεύτηκε με χρυσό μετάλλιο στην διεθνή έκθεση στο Παρίσι το 1867. Βραβεύτηκε για την Σαπφώ στην έκθεση της Βιέννης και τιμήθηκε με παράσημο της Αυστριακής Κυβέρνησης. Επέστρεψε στην Ελλάδα και έγινε καθηγητής της Γλυπτικής στο Πολυτεχνείο. Απεβίωσε στην Νεάπολη Ιταλίας Στις 6 Δεκεμβρίου 1882.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης υπήρξε ο αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας. Γεννήθηκε το 1792 στην Κωνσταντινούπολη και έλαβε μέρος στους ναπολεόντειους πολέμους και στη μάχη της Δρέσδης όπου και έχασε το δεξί του χέρι. Μετά την άρνηση του Ι. Καποδίστρια, ανέλαβε την αρχηγία της Φιλικής Εταιρείας. Το ψευδώνυμό του ήταν «Καλός» και αναδιοργάνωσε την Εταιρεία επιβάλλοντας στρατιωτική πειθαρχία στα μέλη της. Σκόπευε να ξεκινήσει την Επανάσταση από την Πελοπόννησο αλλά τελικά τα σχέδια άλλαξαν και μαζί με σώμα ιππέων, και τ’ αδέλφια του Νικόλαο και Γεώργιο πέρασαν τον Προύθο τον Φλεβάρη του 1821. Μάλιστα, με προκήρυξή του καλούσε τους Έλληνες σε ξεσηκωμό. Δυστυχώς, όμως, ο τσάρος αποκήρυξε το κίνημά του και στη μάχη του Δραγατσανίου (Ιούνιος 1821) ο «Ιερός του Λόχος» αποδεκατίστηκε από τους Τούρκους. Ο Υψηλάντης φυγαδεύτηκε αλλά αργότερα συνελήφθη. Φυλακίστηκε μαζί με τα αδέλφια του και η κατάσταση της υγείας του άρχισε να επιδεινώνεται. Πέθανε το 1828 στη Βιέννη χωρίς να προλάβει ν’ απολαύσει τη χαρά της απελευθέρωσης. Πηγή: athenssculptures.com

*Ο Πάνος Αυγουστής είναι M.Sc βιβλιοθηκονόμος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

www.politikanet.gr