Τα γλυπτά της Αθήνας: Μνημείο των πεσόντων Βρετανών, Αυστραλών και Νεοζηλανδών.

 Τα γλυπτά της Αθήνας: Μνημείο των πεσόντων Βρετανών, Αυστραλών και Νεοζηλανδών.

Του Πάνου Αυγουστή*

Τίτλος έργου: Μνημείο των πεσόντων Βρετανών, Αυστραλών και Νεοζηλανδών

Θέση: Πεδίον του Άρεως (επί της Λεωφ. Αλεξάνδρας)

Έτος Κατασκευής: 1952

Υλικό Κατασκευής: Μάρμαρο και διακοσμήσεις από ορείχαλκο

Καλλιτέχνης: Βάσος Φαληρέας

Το μνημείο ανήκει στον τύπο της επιτύμβιας γλυπτικής και είναι αφιερωμένο στους Βρετανούς, Αυστραλούς και Νεοζηλανδούς που πολέμησαν στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και έπεσαν νεκροί στην Ελλάδα. Πρόκειται για ένα από τα ψηλότερα γλυπτά της Αθήνας. Αποτελείται από μια πανύψηλη τριγωνική στήλη, ύψους 6μ. περίπου, πάνω σε τρίβαθμο βάθρο, στην κορυφή της οποίας είναι τοποθετημένο το ολόσωμο άγαλμα της θεάς Αθηνάς. Η θεά Αθηνά αναπαρίσταται με πολεμική αυστηρότητα, με έντονα αρχαϊστικά στοιχεία, φορώντας την περικεφαλαία, κρατώντας δόρυ στο δεξί χέρι και ασπίδα στο αριστερό. Ο οπλισμός είναι από ορείχαλκο. Μπροστά από τη στήλη, στην ανώτερη βαθμίδα του βάθρου, αποδίδεται ολόγλυφος λέων, στοιχείο δοξαστικό, που συμβολίζει τη δύναμη και τον ηρωισμό των νεκρών. Λίγο μακρύτερα από το βάθρο, στο επίπεδο του εδάφους, βρίσκονται τα τρία κενοτάφια, με ανάγλυφες διακοσμήσεις και επιγραφές, που δυστυχώς δε σώζονται. Σε κάθε ένα υπήρχε μεταλλικός λυχνοστάτης που στη συνέχεια αφαιρέθηκε. Στην πρόσοψη του βάθρου η επιγραφή: «ΤΟΙΣ ΒΡΕΤΑΝΟΙΣ ΑΥΣΤΡΑΛΟΙΣ ΝΕΟΖΗΛΑΝΔΟΙΣ …..ΑΓΩΝΙΣΑΜΕΝΗΣ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΕΙΣ ΑΪΔΙΟΝ ΜΝΗΜΗΝ Η ΕΛΛΑΣ».

Στην πρόσοψη επίσης, χαμηλά και αριστερά στη β’ βαθμίδα του βάθρου: «ΗΡΧΙΤΕΚΤΟΝΗΣΑΝ ΦΑΙΦΩΝ Π. ΚΥΔΩΝΙΑΤΗΣ ΕΘΕΛ Φ. ΚΥΔΩΝΙΑΤΟΥ / ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥΤΟ ΠΑΡΕΔΟΘΗ ΕΙΣ ΔΗΜΟΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΕΤΕΙ ΔΕΥΤΕΡΩ ΚΑΙ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΩ ΚΑΙ ΕΝΝΕΑΚΟΣ ΤΩ ΚΑΙ ΧΙΛΙΟΣΤΩ ΜΗΝΟΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΚΕ’». Στη δεξιά πλευρά της στήλης: «ΒΑΣΙΛΕΥΟΝΤΟΣ ΠΑΥΛΟΥ Α’ ΤΗΣ ΑΝΙΔΡΥΣΕΩΣ ΤΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΤΟΥΔΕ ΕΠΕΜΕΛΗΘΗΣΑΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΓΟΣ ΣΤΡΑΤΑΡΧΗΣ / ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ ΑΝΤΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ / ΛΟΥΚΑΣ ΣΑΚΕΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΤΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ / ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ / ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ/ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΟΘΡΗΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ». Στην πίσω όψη του βάθρου, στην ανώτερη βαθμίδα: «ΕΠΙΜΕΛΗΘΗΣΑΝ ΔΙΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΡΑΝΩΝ ΑΝΕΓΕΡΣΙΝ ΜΝΗΜΕΙΟΥ / ΤΟΥΤΟΥ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΙΝ ΕΠΛΑΙΣΙΩΣΕ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΕ Η ΠΡΩΤΟ / ΒΟΥΛΙΑ ΑΥΣΤΡΑΛΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΣΥΣΤΑΘΕΙΣΑ ΜΕΓΑΛΗ / ΛΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΟΕΔΡΩΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΠΡΥΤΑΝΕΩΝ ΑΝΩΤΑΤΩΝ / ΣΧΟΛΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΡΟΕΔΡΩΝ ΕΠΙΣ/ ΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡ / ΓΑΤΙΚΩΝ ΠΑΛ. ΠΟΛΕΜΙΣΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΚΑΣΙΜΑΤΗ / ΑΝΔΡΕΑ ΙΩΣΗΦ ΓΕΩΡΓ. ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗ – ΝΟΒΑ ΙΩΑΝΝΟΥ ΜΠΕΤΤΟΥ / ΜΙΚΕ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ – ΧΙΟΥ ΔΗΜ. ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΥΡ. ΒΑΛΑΣΙΔΟΥ ΔΗΜ. / ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ».

Στην αριστερή πλευρά της στήλης: «ΑΘΗΝΑΝ ΕΠΟΙΕΙ ΒΑΣ. ΦΑΛΗΡΕΑΣ». Τα αποκαλυπτήρια πραγματοποιήθηκαν τον Ιούνιο 1952, σε λαμπρή τελετή. Η Αθηνά σε κάποια χρονική στιγμή χτυπήθηκε από κεραυνό, με αποτέλεσμα να αποκοπεί ο βραχίονάς της. Ο περιβάλλον χώρος ελάχιστα συνάδει σήμερα με τον μνημειακό του χαρακτήρα. Οι μεγάλες μαρμάρινες επιφάνειες προσελκύουν τους νέους είτε σαν πίστες για πατίνια είτε σαν πίνακες για γκράφιτι. Οι καταχρήσεις αυτές καθώς και οι αδόκιμοι καθαρισμοί που κατά καιρούς έγιναν, επέφεραν ανεπανόρθωτες βλάβες, καθώς σε πολλά σημεία διαπιστώνεται απώλεια γλυπτού και ανάγλυφου υλικού, ενώ οι επιγραφές κινδυνεύουν να εξαφανιστούν ολοκληρωτικά.

Ο Βάσος Φαληρέας (1905 - 1979) ήταν ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ακαδημαϊκής σχολής γλυπτών στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα. Σπούδασε ζωγραφική και γλυπτική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών κοντά στους Ιακωβίδη και Θωμόπουλο. Κερδίζοντας το κληροδότημα Βόλου, συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι κοντά στους Maillol, Despiau και Wlerick. Παράλληλα μαθήτευσε χαρακτική στο εργαστήριο του Γαλάνη και μελέτησε την τέχνη των μεταλλίων κοντά στον Dropsy. Έχει φιλοτεχνήσει δεκάδες μνημεία και ηρώα και έχει βραβευτεί από τη Διεθνή Έκθεση των Παρισίων το 1937 με ένα χρυσό και δύο αργυρά μετάλλια για τα έργα που είχε εκθέσει. Για την καλλιτεχνική προσφορά του, το 1965 του απονεμήθηκε ο Χρυσός Σταυρός του Τάγματος του Γεωργίου Α'. Υπήρξε μέλος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών στο Παρίσι, ενώ το 1976 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Πηγή: athenssculptures.com

*Ο Πάνος Αυγουστής είναι M.Sc βιβλιοθηκονόμος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

www.politikanet.gr