Τα γλυπτά της Αθήνας: Εμμανουήλ Ξάνθος - Emmanuel Xanthos.

 Τα γλυπτά της Αθήνας: Εμμανουήλ Ξάνθος - Emmanuel Xanthos.

Του Πάνου Αυγουστή*

Τίτλος έργου: Εμμανουήλ Ξάνθος

Θέση: Πλατεία Φιλικής Εταιρείας, Κολωνάκι

Έτος Κατασκευής: 1930

Υλικό Κατασκευής: Μάρμαρο

Καλλιτέχνης: Θωμάς Θωμόπουλος

Η μαρμάρινη προτομή του Εμμανουήλ Ξάνθου βρίσκεται στην Πλατεία Φιλικής Εταιρίας στο Κολωνάκι. Στην αριστερή πλευρά της υπάρχει η υπογραφή του γλύπτη: «ΘΩΜΑΣ ΘΩΜΟΠΟΥΛΟΣ». Η προτομή εδράζεται σε μαρμάρινη βάση στην μπροστινή όψη της οποίας υπάρχει ανάγλυφο το έμβλημα της Φιλικής Εταιρείας και διακοσμητική ταινία. Δεν αναγράφεται το όνομα του Φιλικού, αλλά ανάγλυφα και εντός πλαισίου, η χρονολογία «1814-1821». Πιο κάτω αναγράφονται τα νησιά «ΠΑΤΜΟΣ ΚΑΛΥΜΝΟΣ ΡΟΔΟΣΚΑΣΟΣ ΛΕΡΟΣ». Στη δεξιά μεριά της στήλης αναγράφονται τα νησιά «ΚΑΡΠΑΘΟΣ ΣΥΜΗ ΧΑΛΚΗ ΜΕΓΙΣΤΗ» και στην αριστερή «ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ ΝΙΣΥΡΟΣ ΤΗΛΟΣ ΚΩΣ». Στην πίσω μεριά αναγράφεται «ΔΑΠΑΝΗ ΤΩΝ ΕΝ ΑΙΓΥΠΤΩ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΚΕΥΟΥ Γ. ΖΕΡΒΟΥ, 21 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1930». Η προτομή φιλοτεχνήθηκε με πρωτοβουλία του Συλλόγου Δωδεκανησίων Φιλοπατρίδων, με την χορηγία του Σκεύου Ζερβού και δωρήθηκε στην επιτροπή της Εκατονταετηρίδας, στα πλαίσια εορταστικών εκδηλώσεων. Η Επιτροπή μεταβίβασε τη δωρεά στο Δήμο Αθηναίων, την οποία αποδέχτηκε ο τότε Δήμαρχος Σπ. Μερκούρης. Αποφασίστηκε η τοποθέτηση της στην πλατεία των Φιλικών στο Κολωνάκι. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν στις 19 Ιανουαρίου 1930, παρουσία πολιτικών, της Επιτροπής Εκατονταετηρίδας, του Δημάρχου, Δημοτικών συμβούλων, ακαδημαϊκών και Δωδεκανησίων. Η αρχική της θέση ήταν βόρεια, εκεί που σήμερα βρίσκεται το «Επινίκιο», με την πρόσοψη στο εσωτερικό της πλατείας. Εδραζόταν επίσης σε ψηλό βαθμιδωτό βάθρο, πουαπομακρύνθηκε κατά τη μεταφορά του στη τελευταία του θέση.

Ο γλύπτης Θωμάς Θωμόπουλος ήταν Κυπριακής καταγωγής και ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1877 σε ηλικία 4 ετών. Φοίτησε στη Σχολή των Τεχνών με δάσκαλους τον Γεώργιο Βρούτο στη γλυπτική και τον Νικηφόρο Λύτρα στη ζωγραφική. Το 1897 του απονεμήθηκε το Θωμαΐδειο και το Χρυσοβέργειο βραβείο. Συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία των Καλών Τεχνών του Μονάχου και αργότερα πήγε στη Φλωρεντία, στη Νάπολη και στη Ρώμη, καταλήγοντας το 1900 στην Αθήνα, όπου και έγινε καθηγητής γλυπτικής της Σχολής Καλών Τεχνών. Φιλοτέχνησε πολλές προτομές και ανδριάντες. Γνωστά έργα του Θωμόπουλου βρίσκονται σε κεντρικότατα σημεία της Αθήνας, αλλά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας όπως η προτομή του Διονυσίου Σολωμού στον Εθνικό Κήπο, η προτομή του Εμμανουήλ Ξάνθου στην πλατεία Κολωνακίου, ο ανδριάντας του Χαριλάου Τρικούπη μπροστά στη Βουλή των Ελλήνων καθώς και το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη. Έπαιξε σημαντικό ρόλο (μαζί με άλλους καλλιτέχνες) στην καλλιτεχνική αναγνώριση του Γιαννούλη Χαλεπά, στα μέσα της δεκαετίας του 1920. Πέθανε το 1937 στην Αθήνα.

Ο Εμμανουήλ Ξάνθος γεννήθηκε στην Πάτμο το 1772. Το 1810 εγκαταστάθηκε στην Οδησσό και το 1812 δημιουργεί εμπορική εταιρεία. Επιστρέφοντας από επαγγελματικό ταξίδι στην Ελλάδα, ανακοινώνει στους Αθανάσιο Τσακάλωφ και Νικόλαο Σκουφά τις ιδέες του για την πατρίδα και με αυτό τον τρόπο ιδρύεται η Φιλική Εταιρεία το 1814. Ο Ξάνθος αναλαμβάνει καθήκοντα ταμία και γραμματέα, ενώ παράλληλα χρησιμοποιείται και ως σύνδεσμος με τα άλλα ηγετικά μέλη, όπως τον Παναγιώτη Αναγνωστόπουλο. Το 1839 διορίζεται σε διοικητική θέση στην Ύδρα κι αργότερα στο Ελεγκτικό Συνέδριο, απολύθηκε όμως ύστερα από λίγο καιρό. Έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του σε πλήρη ανέχεια, μάταια αποζητώντας από το Δημόσιο σύνταξη, ή έστω ένα ελάχιστο βοήθημα. Το 1845 είχε δημοσιεύσει τα «Απομνημονεύματά» του, τα οποία αποτελούν πολύτιμη πηγή πληροφοριών για την ιστορία της Φιλικής Εταιρείας, καθώς ούτε ο Νικόλαος Σκουφάς, ούτε και ο Αθανάσιος Τσακάλωφ, δεν άφησαν ανάλογο μορφής κείμενο. Πηγή: athenssculptures.com

*Ο Πάνος Αυγουστής είναι M.Sc βιβλιοθηκονόμος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

www.politikanet.eu