Τα γλυπτά της Αθήνας: Εμμανουήλ Παππάς - Emmanouil Papas.

 Τα γλυπτά της Αθήνας: Εμμανουήλ Παππάς - Emmanouil Papas.

Τίτλος έργου: Εμμανουήλ Παππάς

Θέση: Πεδίον του Άρεως, Λεωφόρος Ηρώων

Έτος Κατασκευής: 1978

Υλικό Κατασκευής: Μάρμαρο

Καλλιτέχνης: Στέλιος Τριάντης

Η προτομή αναπαριστά τον Εμμανουήλ Παππά. Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος με τον οποίο ο γλύπτης ενσωματώνει στοιχεία της παράδοσης αναφορικά με τα εικονογραφικά πρότυπα. Ωστόσο, ο δημιουργός πλουτίζει το θέμα του τονίζοντας τα ρεαλιστικά στοιχεία της μορφής (μακριά μαλλιά, μουστάκι, ρυτίδες) που σε συνδυασμό με το αγέρωχο και συνοφρυωμένο βλέμμα προσδίδουν στην προτομή ιδεαλιστικά χαρακτηριστικά. Πρόκειται για ένα εκ των αγαλμάτων που «κοσμούν» τη «Λεωφόρο των Ηρώων» στο Πεδίον του Άρεως. Συγκεκριμένα, είναι γνωστό ότι από το 1918 ξεκίνησαν ενέργειες για την ανέγερση Πανελλήνιου Ηρώου στο Πεδίο του Άρεως. Τη δαπάνη θ’ αναλάμβανε η τότε κυβέρνηση και ο ελληνικός λαός (με έρανο). Το μεγαλόπνοο όμως σχέδιο περιορίστηκε απλά στη δημιουργία μιας «λεωφόρου» από ήρωες. Γι’ αυτό, ο τότε αρμόδιος υπουργός απευθύνθηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών ώστε η τελευταία ν’ αναθέσει στους καλύτερους Έλληνες γλύπτες τη φιλοτέχνηση μαρμάρινων προτομών, σε ακαδημαϊκό, ρεαλιστικό ιδίωμα. Στις 25 Μάρτη 1937 έγιναν τ’ αποκαλυπτήρια προτομών σε σχηματοποιημένες βάσεις των 2 μέτρων που στην πρόσοψή τους γράφεται το όνομα, η ημερομηνία γέννησης και θανάτου του ήρωα. Η προτομή του Παππά συνιστά κατοπινή προσθήκη στις προτομές της «Λεωφόρου των Ηρώων» αλλά «κινείται» στο ίδιο μοτίβο με τις προηγούμενες. Αριστερά της προτομής αναγράφεται: «Σ. ΤΡΙΑΝΤΗΣ 1978» ενώ στην πρόσοψη της βάσης: «ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΑΠΠΑΣ 1773-1821».

Δημιουργός της ήταν ο Στέλιος Τριάντης που γεννήθηκε το 1931 στο Τρίκαστρο Πρεβέζης και σπούδασε στο εργαστήρι του Μ. Τόμπρου. Το 1965 αφού εξασφάλισε υποτροφία από το ΙΚΥ πήγε στο Παρίσι και, μάλιστα, εργάστηκε ως γλύπτης και συντηρητής στο Μουσείο του Λούβρου. Επιστρέφοντας, εργάστηκε στο μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας και ανέλαβε τη συντήρηση του Ερεχθείου και των Καρυάτιδων. Απεβίωσε στις 4 Μαρτίου του 1999.

Ο Εμμανουήλ Παππάς (1773-1821) ήταν Σερραίος τραπεζίτης, μεγαλέμπορος και υπήρξε ο αρχηγός της Μακεδονικής Εξέγερσης κατά την Επανάσταση του 1821. Γεννήθηκε στη Δοβίστα Σερρών, ένα μικρό χωριό που σήμερα φέρει το όνομά του. Παρά το γεγονός ότι είχε περιορισμένες γραμματικές γνώσεις, ασχολήθηκε με το εμπόριο και απέκτησε μεγάλη περιουσία. Κατάφερε να εκμεταλλευτεί το κύρος του - καθώς δανειοδοτούσε ακόμη και τους Τούρκους αγάδες - υπέρ των συμπατριωτών του, καθώς, με παρεμβάσεις του, εξασφάλιζε ευνοϊκές και προνομιακές αποφάσεις της Οθωμανικής διοίκησης για τους χριστιανικούς πληθυσμούς. Χάρη στον Παππά χτίστηκαν πολλές εκκλησίες και σχολεία στην περιφέρεια. Επειδή, όμως, ο Γιουσούφ Μπέης τον εκβίασε το 1817 και τον απείλησε με θάνατο για να του αποσπάσει ένα μεγάλο ποσό, αυτός κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και προσέφερε χρήματα για την ενίσχυση των οικονομικών της. Όταν πληροφορήθηκε για το κίνημα του Αλ. Υψηλάντη, αγόρασε όπλα και πολεμοφόδια και με καράβι απέπλευσε για το Άγιο Όρος που θεώρησε ως τον καταλληλότερο τόπο για τον ξεσηκωμό. Στα μοναστήρια της χερσονήσου του Άθω μόναζαν πολλοί μοναχοί - που ήδη είχαν μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία - και, φυσικά, αποτελούσαν δυνητικούς επαναστάτες. Έτσι, με ορμητήριο τη Μονή Εσφιγμένου, ο Παππάς και οι δυνάμεις του ξεσήκωσαν τα γύρω χωριά και κινήθηκαν προς τη Θεσσαλονίκη. Κράτησε, μάλιστα, ζωντανή, για τουλάχιστον έξι μήνες, τη φλόγα της Επανάστασης στην περιοχή της Χαλκιδικής. Το κίνημα του όμως ήταν αδύναμο και υστερούσε οργάνωσης αλλά και υποστήριξης από τους μακεδόνες οπλαρχηγούς (προς απογοήτευση του Παππά). Έτσι, οι Τούρκοι δεν δυσκολεύτηκαν να καταπνίξουν τις δυνάμεις του Παππά ο οποίος κατάφερε να διασωθεί και με πλοίο ν’ αναχωρήσει για την Ύδρα. Οι κακουχίες, όμως, είχαν ήδη εξασθενίσει την υγεία του και γι’ αυτό άφησε την τελευταία του πνοή εν πλω, λόγω καρδιακής προσβολής σε ηλικία 49 ετών (1821). Κηδεύτηκε στην Ύδρα με τιμές στρατηγού και αργότερα τα οστά του μεταφέρθηκαν στις Σέρρες. Αξιοσημείωτο είναι ότι και τρεις από τους γιους του θυσιάστηκαν στον Αγώνα. Πηγή: athenssculptures.com

*Ο Πάνος Αυγουστής είναι M.Sc βιβλιοθηκονόμος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

www.politikanet.eu