Τα γλυπτά της Αθήνας: Ανδρέας Μιαούλης - Andreas Miaoulis.

 Τα γλυπτά της Αθήνας: Ανδρέας Μιαούλης - Andreas Miaoulis.

Του Πάνου Αυγουστή*

Τίτλος έργου: Ανδρέας Μιαούλης

Θέση: Πεδίον του Άρεως, Λεωφόρος Ηρώων

Έτος Κατασκευής: 1937

Υλικό Κατασκευής: Μάρμαρο

Καλλιτέχνης: Γιώργος Ζογγολόπουλος

Η προτομή αναπαριστά τον Ανδρέα Μιαούλη. Τον παρουσιάζει με παχύ μουστάκι, φέσι και γιλέκο. Πρόκειται για ένα εκ των αγαλμάτων που «κοσμούν» τη «Λεωφόρο των Ηρώων» στο Πεδίον του Άρεως. Συγκεκριμένα, είναι γνωστό ότι από το 1918 ξεκίνησαν ενέργειες για την ανέγερση Πανελλήνιου Ηρώου στο Πεδίο του Άρεως. Τη δαπάνη θ’ αναλάμβανε η τότε κυβέρνηση και ο ελληνικός λαός (με έρανο). Το μεγαλόπνοο όμως σχέδιο περιορίστηκε απλά στη δημιουργία μιας «λεωφόρου» από ήρωες. Γι’ αυτό, ο τότε αρμόδιος υπουργός απευθύνθηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών ώστε η τελευταία ν’ αναθέσει στους καλύτερους Έλληνες γλύπτες τη φιλοτέχνηση μαρμάρινων προτομών, σε ακαδημαϊκό, ρεαλιστικό ιδίωμα. Στις 25 Μάρτη 1937 έγιναν τ’ αποκαλυπτήρια προτομών σε σχηματοποιημένες βάσεις των 2 μέτρων που στην πρόσοψή τους γράφεται το όνομα, η ημερομηνία γέννησης και θανάτου του ήρωα. Ο γλύπτης δεν απομακρύνεται από την πιστή μεταφορά των εξωτερικών χαρακτηριστικών της μορφής αλλά παρά τη διάθεση ακρίβειας, υπάρχει και μια «δειλή» απόπειρα προσέγγισης του χαρακτήρα, μιας ψυχολογικής ανάλυσης. Στα δεξιά της προτομής αναγράφεται το όνομα του γλύπτη: «Γ. ΖΟΓΓΟΛΟΠΟΥΛΟΣ» ενώ στην πρόσοψη του βάθρου υπάρχει η επιγραφή: «ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΙΑΟΥΛΗΣ 1769-1835».

Ο Ανδρέας Μιαούλης (1769- 1835) ήταν ναύαρχος του ελληνικού στόλου κατά την επανάσταση του 1821. Ο τόπος γέννησής του ήταν η Ύδρα (ή κατ’ άλλους τα Φύλλα Ευβοίας). Το πραγματικό του όνομα ήταν Βώκος ή Μπώκος και έλαβε το προσωνύμιο Μιαούλης από το όνομα ενός εμπορικού πλοίου που αγόρασε από έναν Τούρκο [Μιαούλ (τουρκ.) = μικρή βάρκα]. Ήταν αγράμματος αλλά ήταν εξαιρετικά ευφυής και επιδέξιος ναυτικός. Ο Μιαούλης με τον στόλο του έκανε περιουσία «σπάζοντας» τους ναυτικούς αποκλεισμούς της Αγγλίας (που είχαν επιβληθεί στην ηπειρωτική Ευρώπη) και μεταφέροντας τρόφιμα ή πρώτες ύλες σε διάφορες πόλεις. Αρχικά, τηρούσε αμέτοχη στάση απέναντι στην Επανάσταση (σε αντίθεση με τον γιο του Δημήτρη). Το 1822, όμως, εξελέγη ναύαρχος του στόλου της Ύδρας και στις 20 Φλεβάρη του ίδιου χρόνου νίκησε τον τουρκικό στόλο στη μάχη των Πατρών. Στο Ναύπλιο, (πάλι τον ίδιο χρόνο) αντιμετώπισε με επιτυχία τον στόλο του Καπιτάν Πασά. Αφού έγινε και αρχηγός των Υδραίων, το 1824 επιτέθηκε στον τουρκοαιγυπτιακό στόλο και τον ανάγκασε να υποχωρήσει (ναυμαχία Γέροντα) προκαλώντας του μεγάλες ζημιές όπως και το ίδιο έγινε κοντά στην Κρήτη και στη Μεθώνη. Παρά τις προσπάθειές του δεν μπόρεσε όμως να βοηθήσει τους πολιορκημένους Μεσολογγίτες. Στο πολιτικό πεδίο, ο Μιαούλης συγκρούστηκε με τον Καποδίστρια αφού ο πρώτος έκρινε ότι ο κυβερνήτης δεν ικανοποίησε τα αιτήματα των Υδραίων ναυτικών για προνομιακή μεταχείριση. Αυτό έκανε τον Μιαούλη ν’ αναπτύξει αντικαποδιστριακή δράση και γι’ αυτό, όταν ο Καποδίστριας κήρυξε αποκλεισμό της Ύδρας από τα πλοία του εθνικού στόλου που ναυλοχούσαν στον Πόρο, ο Μιαούλης διέταξε την πυρπόληση πλοίων του στόλου γεγονός που προκάλεσε πανελλήνια κατακραυγή. Αργότερα, βέβαια, ο Μιαούλης μετανόησε για την πράξη του. Πέθανε στην Αθήνα το 1835 από φυματίωση (11 Ιουνίου). Παρά το απονενοημένο του σφάλμα στον Πόρο θεωρήθηκε από πολλούς ως η εμβληματικότερη φυσιογνωμία της Επαναστάσεως. Κηδεύτηκε στον Πειραιά, στη δεξιά ακτή του λιμένα που ονομάστηκε Ακτή Μιαούλη φερωνύμως. Λίγα χρόνια μετά, τα οστά του μεταφέρθηκαν σε τάφο στην είσοδο της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων.

Ο Γιώργος Ζογγολόπουλος (Αθήνα, 1903 - 2004) ήταν Έλληνας γλύπτης. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με τον Θωμά Θωμόπουλο και στη συνέχεια εργάστηκε στο ατελιέ του Γάλλου γλύπτη Marcel Gimond, στο Παρίσι. Εκτός από τη γλυπτική ασχολήθηκε με τη ζωγραφική και την αρχιτεκτονική. Εργάστηκε στο Αρχιτεκτονικό Τμήμα του υπουργείου Παιδείας την περίοδο 1930-1940 και ασχολήθηκε με την μελέτη και κατασκευή σχολικών συγκροτημάτων κι εκκλησιών. Υπήρξε ενεργό μέλος καλλιτεχνικών ομάδων, συμμετέχοντας σε πλήθος εκθέσεων.

Εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Biennale της Βενετίας πολλές φορές καθώς και σε άλλες διεθνείς οργανώσεις. Ο Ζογγολόπουλος ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για την αρμονική συνύπαρξη των γλυπτών του με τον περιβάλλοντα χώρο. Συνεργάστηκε επανειλημμένα με αρχιτέκτονες και βραβεύτηκε σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, καθώς και για έργα που κοσμούν ή προορίζονταν για δημόσιους χώρους. Στην τελευταία περίοδο του έργου του το στοιχείο της κίνησης παραμένει βασικό χαρακτηριστικό, μαζί με το νερό και τον ήχο που προστίθενται. Ως βασικό υλικό χρησιμοποιεί το ανοξείδωτο μέταλλο σε ποικίλες μορφές και σε συνδυασμό με αντικείμενα όπως φακοί, ομπρέλες, σωλήνες, βέργες κ.ά. Πηγή: athenssculptures.com

*Ο Πάνος Αυγουστής είναι M.Sc βιβλιοθηκονόμος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

www.politikanet.eu