Τα αρχαία θέατρα της Αθήνας: Ωδείον του Περικλέους.

 Τα αρχαία θέατρα της Αθήνας: Ωδείον του Περικλέους.

Του Πάνου Αυγουστή*

Το Ωδείον του Περικλέους ήταν ωδείο έκτασης 4.000 μ² χτισμένο στους νοτιοανατολικούς πρόποδες της Ακρόπολης στην Αθήνα, δίπλα από την είσοδο του Θεάτρου του Διονύσου.

Ιστορικό

Υπάρχει παράδοση, σύμφωνα με την οποία ο Θεμιστοκλής κατασκεύασε μία πρώιμη εκδοχή του Ωδείου μετά την μεγάλη νίκη επί των Περσών στη Σαλαμίνα το 480 π.Χ., χρησιμοποιώντας ως υλικό για την στήριξη της οροφής του τους ξύλινους ιστούς των πλοίων που αιχμαλωτίσθηκαν κατά τη διάρκεια της ναυμαχίας. Οι περισσότερες όμως θεωρίες συγκλίνουν στο γεγονός πως χτίστηκε το 435 π.Χ. από τον Περικλή για τη τέλεση των μουσικών εκδηλώσεων που λάμβαναν χώρα κατά τα Παναθήναια, καθώς και για προφύλαξη των θεατών του θεάτρου σε περίπτωση κακοκαιρίας αλλά και για προπαρασκευές των χορωδιών. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε ως δικαστήριο, εργαστήριο σιτηρών, τόπος συγκέντρωσης του ιππικού και αίθουσα διαλέξεων των φιλοσόφων. Διασώζονται πλέον ελάχιστα ερείπια, αλλά φαίνεται πως «κοσμούνταν με πέτρινες κολώνες» (σύμφωνα με Βιτρούβιο και Πλούταρχο) και πως ήταν τετράγωνο αντί του συνήθους κυκλικού σχήματος ενός ωδείου. Ήταν καλυμμένο με ξύλινη επένδυση φτιαγμένη από τα αιχμαλωτισμένα Περσικά πλοία, που κατέληγε σε μια τετράγωνη πυραμιδοειδή οροφή που έμοιαζε με σκηνή. – Ο Παυσανίας έγραψε πως η ανακατασκευή του 1ου αιώνα π.Χ. «λεγόταν πως ήταν αντίγραφο της σκηνής του Ξέρξη», και αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να είχε εφαρμοστεί και στο αρχικό κτίριο. Το όνομά του καθιερώθηκε για να διακρίνεται από τα δύο μεταγενέστερα ωδεία των ρωμαϊκών χρόνων, το Ωδείο του Αγρίππα και το Ωδείον του Ηρώδου του Αττικού.

Ο Πλούταρχος γράφει πως το αρχικό κτίριο είχε πολλές θέσεις και αρκετές κολώνες. Σύγχρονα έργα ανασκαφής αποκάλυψαν τα θεμέλια του κτιρίου (62.40 × 68.60 μ.) και είναι πλέον γνωστό πως η οροφή στηριζόταν από 90 εσωτερικές κολώνες, σε εννέα σειρές των δέκα.[4] Από άλλα αποσπάσματα, και από τα λιγοστά ερείπια τέτοιου είδους οικοδομημάτων, μπορούμε να συμπεράνουμε πως υπήρχε μια ορχήστρα για τη χορωδία και μια σκηνή για τους μουσικούς (μικρότερου πλάτους από ότι η σκηνή του θεάτρου, πίσω από τα οποία υπήρχαν δωμάτια, στα οποία κατά πάσα πιθανότητα κρατούνταν οι ενδυμασίες και τα αγγεία, καθώς και σκεύη που χρησιμοποιούνταν σε θρησκευτικές πομπές. Δεν απαιτούνταν μετατόπιση τοπίου, αλλά το σκηνικό στον πίσω τοίχο από τη σκηνή ήταν μονίμως διακοσμημένο με ζωγραφιές. Για παράδειγμα, ο Βιτρούβιος γράφει πως σε ένα μικρό θέατρο στους Τράλλεις (το οποίο αδιαμφισβήτητα ήταν Ωδείο), ο Απαρτούριος ζωγράφισε στη σκηνή μια τόσο φανταστική σύνθεση, ώστε ήταν υποχρεωμένος να την αφαιρέσει, και να τη διορθώσει σύμφωνα με την αλήθεια των φυσικών αντικειμένων.

Το αρχικό κτίριο του Ωδείο πυρπολήθηκε κατά την επιδρομή του Σύλλα στην Αθήνα, στον Πρώτο Μιθριδατικό Πόλεμο κατά το 87-86 π.Χ, είτε από τον ίδιο τον Σύλλα ή από τον εχθρό του Αριστίωνα υπό το φόβο πως ο Σύλλας θα χρησιμοποιούσε τα ξύλα για να επιτεθεί στην Ακρόπολη. Αργότερα το κτίριο ανοικοδομήθηκε από τον Αριοβαρζάνη Φιλοπάτωρ Β΄ της Καππαδοκίας, ο οποίος όρισε τον Στάλιο και το Μενάλιππο ως αρχιτέκτονες. Το νέο κτίριο αναφέρεται από τον Παυσανία κατά τον 2ο αιώνα μ.Χ. ως «το πιο μεγαλειώδες όλων των κτιρίων των Ελλήνων». Επίσης αναφέρει πως «η μορφή του Διονύσου είναι αξιοθαύμαστη»[10] σε ένα ωδείο της Αθήνας, αν και δεν διευκρινίζει σε ποιο ωδείο αναφέρεται.

Το κτίριο, μορφικά παρομοιάζεται με τους θαλάμους ακροάσεων των περσικών ανακτορικών συγκροτημάτων στα Σούσα και στην Περσέπολι, ενώ παράλληλα στην Ελλάδα εντοπίζονται στο Τελεστήριο της Ελευσίνας και στον υστερότερο χώρο συγκέντρωσης του Κοινού των Αρκάδων στην Μεγαλόπολη. Πηγή: el.wikipedia.org

*Ο Πάνος Αυγουστής είναι M.Sc βιβλιοθηκονόμος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

www.politikanet.eu