Τα γλυπτά της Αθήνας: Έλενα Ελευθερίου Βενιζέλου - Helena Eleftheriou Venizelou.
Τα γλυπτά της Αθήνας: Έλενα Ελευθερίου Βενιζέλου - Helena Eleftheriou Venizelou.
Του Πάνου Αυγουστή*
Θέση: Προαύλειος χώρος Γενικού Νοσοκομείου – Μαιευτηρίου Έλενα Βενιζέλου, Πλατεία Έλενας Βενιζέλου 2
Έτος Κατασκευής: 1960
Υλικό Κατασκευής: Μάρμαρο
Καλλιτέχνης: Μιχάλης Τόμπρος
Πρόκειται για έργο με ρεαλιστική απόδοση του προσώπου, που αντικατοπτρίζει την ιδιαίτερη ευαισθησία του καλλιτέχνη στη γυναικεία ομορφιά κι ευγένεια. Η μορφή είναι μετωπική, με στραμμένο το κεφάλι έντονα αριστερά, και λιτό φόρεμα. Το πρόσωπό της φωτίζεται από ένα αμυδρό χαμόγελο που της δίνει η δωρεά καλοσύνης και αλληλεγγύης στον πλησίον. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν δουλευτεί τα μαλλιά της μορφής στο πίσω μέρος.
Ο Μιχάλης Τόμπρος (Αθήνα, 1889 – Αθήνα, 28 Μαΐου 1974) ήταν γλύπτης της γενιάς του Μεσοπολέμου, καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών και ακαδημαϊκός. Κατάγονταν από μεγάλη οικογένεια μαρμαρογλυπτών από το Κόρθι της Άνδρου. Από το 1903 έως το 1909, σπούδασε γλυπτική και σχέδιο στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και μετά συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι. Έζησε κατά διαστήματα στη γαλλική πρωτεύουσα έως το 1928. Με παρέμβαση του μεταξικού καθεστώτος, διορίσθηκε καθηγητής της γλυπτικής στην Α.Σ.Κ.Τ. το 1938 και την ίδια χρονιά, πάλι με την υποστήριξη της δικτατορίας του Μεταξά, εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Μπιενάλε της Βενετίας. Το 1943, στο μέσο της Κατοχής, διορίστηκε διευθυντής Καλών Τεχνών του Υπουργείου Παιδείας. Από το 1957 έως το 1959 διετέλεσε διευθυντής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών και το 1960 σταμάτησε να διδάσκει. Το 1968 εκλέχτηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Το έργο του, σε μάρμαρο, μπρούτζο, γύψο ή πηλό, είναι σημαντικό και ευρύ. Τα γλυπτά που έκανε κατά παραγγελία (προτομές, ανδριάντες και ηρώα) έχουν ρεαλιστικό ή ακαδημαϊκό χαρακτήρα. Αντιθέτως, οι ελεύθερες συνθέσεις του έχουν τον αέρα των νεωτεριστικών κινημάτων του Παρισιού της εποχής του Μεσοπολέμου. Το 1979, πολλά έργα του δωρίστηκαν στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Άνδρου, όπου και φυλάσσονται σε ειδική πτέρυγα. Η καλλιτεχνική του δημιουργία χαρακτηρίζεται από ένα σαφή δυϊσμό. Παραμένοντας ανθρωποκεντρικός, δημιούργησε συνθέσεις ελεύθερες, ιδιαίτερα γυναικείες μορφές, που απηχούν κυρίως το πλαστικό ύφος του Αριστίντ Μαγιόλ, και έργα που προέρχονται από παραγγελίες, στα οποία ακολουθεί το γενικά παραδεδεγμένο ακαδημαϊκό ύφος. Από την άλλη πλευρά, η επιθυμία συμπόρευσης με τα ρεύματα της πρωτοπορίας τον οδήγησε σε κάθε είδους πειραματισμούς. Έτσι δημιούργησε συνθέσεις με αφαιρετικό χαρακτήρα, κυβιστικές και σουρεαλιστικές επιρροές, που αναφέρονται σε μορφές από το ζωικό και φυτικό κόσμο, αλλά και σε πλάσματα της φαντασίας ή παράξενα σχήματα, που όμως προδίδουν μια μάλλον επιφανειακή πρόσληψη των πρωτοποριακών τάσεων.
Η Έλενα Σκυλίτση Στεφάνοβικ γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1874. Η οικογένεια Σκυλίτση, που καταγόταν από τη Χίο, υπήρξε από τις πλουσιότερες της ελληνικής παροικίας του Λονδίνου. Ο θαυμασμός της για τον Ελευθέριο Βενιζέλο ξεκινάει τον Σεπτέμβριο του 1910 όταν διαβάζει έναν λόγο του περί εσωτερικής πολιτικής, ενώ δύο χρόνια αργότερα τον γνωρίζει και προσωπικά. Στις συχνές κοινωνικές τους επαφές γοητεύεται ιδιαίτερα από την παρουσία του. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πόλεμου και τη δημιουργία από τον Ελ. Βενιζέλο της Κυβέρνησης της Θεσσαλονίκης η Έλενα επιδοκιμάζει τις επιλογές του και βρίσκεται έμπρακτα στο πλευρό του. Δημοσιογραφεί, συγκεντρώνει υλικό για τις ανάγκες του στρατού, οργανώνει εκδηλώσεις και εκθέσεις, στέλνει στη Θεσσαλονίκη μέχρι και εξοπλισμένο νοσοκομείο αξίας 1.000 λιρών, το οποίο όμως τορπιλίστηκε κατά τη μεταφορά του. Αμέσως μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 και την ήττα του Βενιζέλου σε αυτές η Έλενα, επιβιβάζεται μαζί του στη θαλαμηγό «Νάρκισσος» με προορισμό τη Νίκαια της Γαλλίας. Στη Νίκαια αποφασίζουν «να αντιμετωπίσουμε ως ζεύγος ό,τι είχαμε ξεκινήσει να αντιμετωπίζουμε ως φίλοι». Στις 15 Σεπτεμβρίου του 1921 στο Highgate του Λονδίνου παντρεύονται σε πολύ στενό φιλικό κύκλο. Το 1924 σε ένα ταξίδι της στην Ελβετία επισκέφτηκε ένα πρότυπο μαιευτήριο, το οποίο διηύθυνε ο φίλος της καθηγητής Rossier. Γοητευμένη από τη μοντέρνα εγκατάσταση αποφάσισε να προσφέρει στην Ελλάδα ένα υποδειγματικό μαιευτήριο και να του δώσει το όνομα της στενής φίλης της Μαρίκας Ηλιάδη, την οποία μόλις είχε χάσει. Ο ενθουσιασμός του προέδρου του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Αθανασάκη και η βοήθεια από τον καθηγητή Rossier και τον αρχιτέκτονα G.Epitaux επέτρεψαν στο εγχείρημα να ολοκληρωθεί το 1932. Στις 16 Φεβρουαρίου 1933 εγκαινιάστηκε το μεγάλο κεντρικό κτίριο, το οποίο γρήγορα απέκτησε τη φήμη του πρώτου στο είδος του σε όλα τα Βαλκάνια. Στον κήπο βρίσκεται και ο Ι.Ν. των Αγίων Ελευθερίου και Ελένης, όπου μετά το θάνατο της Έλενας, σύμφωνα με επιθυμία της, φυλάσσεται εντός ληκύθου η καρδιά της. Η Έλενα Σκυλίτση Βενιζέλου πέθανε σʼ ένα διαμέρισμα ξενοδοχείου στο Παρίσι στις 7 Σεπτεμβρίου του 1959. Πηγή: athenssculptures.com
*Ο Πάνος Αυγουστής είναι M.Sc βιβλιοθηκονόμος του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Δημοσίευση σχολίουDefault CommentsFacebook Comments