Οι οδοί της Αθήνας: Οδός Πατησίων.

 Οι οδοί της Αθήνας: Οδός Πατησίων.

Του Πάνου Αυγουστή*

Η Οδός Πατησίων είναι από τους κυριότερους οδικούς άξονες της Αθήνας, με μήκος 4,5 χιλιόμετρα. Ξεκινά από την οδό Πανεπιστημίου στο κέντρο της Αθήνας, πενήντα μέτρα από την πλατεία Ομονοίας, και με κατεύθυνση προς βορρά, οδηγεί στα Πατήσια, συνοικία της Αθήνας από την οποία έλαβε το όνομά της. Παλαιότερα, και έως τα μέσα του 20ού αιώνα, τα Πατήσια ήταν ύπαιθρος και ο δρόμος αυτός συνέδεε τα Πατήσια με την Αθήνα, διερχόμενος από άκτιστες εκτάσεις. Με την ανάπτυξη όμως της Αθήνας, και μέχρι τη δεκαετία του 1970, η Πατησίων εξελίχθηκε σε σημαντικό δρόμο που διέρχεται μέσα από την πόλη, ανάμεσα σε συνοικίες όπως το Μουσείο, η Κυψέλη, η Πλατεία Βικτωρίας και η Πλατεία Αμερικής.

Στα χρόνια μετά την Κατοχή, το τμήμα του δρόμου από την αρχή του στην οδό Πανεπιστημίου έως την οδό Αγίου Μελετίου, μετονομάστηκε σε οδό 28ης Οκτωβρίου, προς τιμήν της νεότερης εθνικής επετείου του ελληνικού κράτους. Η ονομασία αυτή όμως δεν επικράτησε, ούτε στον προφορικό, ούτε στον γραπτό λόγο και η ονομασία Πατησίων είναι ο κοινός τρόπος αναφοράς στην οδό.

Η Πατησίων αποτελεί όριο μεταξύ διαφόρων συνοικιών του Δήμου Αθηναίων, όπως Άνω και Κάτω Πατήσια κ.λπ, ενώ φιλοξενεί μερικά από τα σπουδαιότερα ιστορικά κτήρια της Αθήνας, όπως το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, τα πρώτα κτήρια του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, το ξενοδοχείο Ακροπόλ Παλάς, το κτήριο του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και το σπίτι της Μαρίας Κάλλας.

Με κατεύθυνση από τα νότια προς τα βόρεια, η οδός Πατησίων συναντά αρκετούς μεγάλους οδικούς άξονες της Αθήνας, όπως τη λεωφόρο Αλεξάνδρας, στη συμβολή με την οποία βρίσκεται η Πλατεία Αιγύπτου καθώς και η νότια είσοδος στο Πεδίον του Άρεως, αλλά και τη Λεωφόρο Γαλατσίου.

Στο ύψος της Πλατείας Βικτωρίας.

Η Πατησίων εξυπηρετείται από το Μετρό Αθήνας (σταθμοί Ομόνοια, Βικτώρια, Άνω Πατήσια), τρόλεϊ και λεωφορεία.

Επί της οδού Πατησίων βρίσκονται οι ακόλουθες πλατείες:

Αιγύπτου

Αμερικής (η παλιά πλατεία Αγάμων)

Κολιάτσου

Αγίου Λουκά

Η χωροταξική διαμόρφωση της οδού ξεκίνησε το 1841 και βασίστηκε στους προϋπάρχοντες αγροτικούς δρόμους.

Επί βασιλείας Όθωνα ο δρόμος συχνά τιμήθηκε από το βασιλικό ζεύγος.

Τη δεκαετία του 1870 τα Πατήσια που μέχρι τότε αποτελούσαν μικρό χωριό, ενσωματώθηκαν σαν προάστιο της πόλης, διιστάμενο σε Άνω και Κάτω Πατήσια.

Τη δεκαετία 1880 σύχναζαν εκεί οι έφιπποι της νεοσυσταθείσας, από τον Ευστράτιο Ράλλη, Φιλίππου Εταιρείας.

Την 23η Απριλίου 1882 εγκαινιάστηκε ο ιπποκίνητος τροχιόδρομος Συντάγματος-Πατησίων.

Τον 20ό αιώνα χτίστηκαν νέα κτίρια νεοκλασικά, αρ ντεκό και μοντερνιστικά: το μέγαρο Λιβιεράτου (Πατησίων 55 και Ηπείρου), το μέγαρο Γ. Ησαΐα (Πατησίων 65 και Ιουλιανού).

Το 1903 ο Παναγής Κουταλιανός σε ένα πρόχειρο υπαίθριο θέατρο που ήταν απέναντι από το Αρχαιολογικό Μουσείο έκανε επίδειξη της μυϊκής του δύναμης, με διάφορες αυτοσχέδιες ασκήσεις.

Η Πατησίων χαράχθηκε το 1908 με την πρώτη επίσημη διαίρεση της πόλεως των Αθηνών - κατόπιν μελέτης του Αθανασίου Γεωργιάδη - συνδέοντας τα Πατήσια με την πλατεία Ομονοίας στο κέντρο της Αθήνας. Τότε έφθασαν και τα πρώτα ηλεκτρικά τραμ.

Στα Χαυτεία (Πατησίων, δίπλα στο Αλάσκα, το μεσημέρι της Κυριακής 20 Σεπτέμβρη 1942 η ολιγομελής αντιστασιακή οργάνωση νέων ΠΕΑΝ πραγματοποίησε πολύνεκρο σαμποτάζ στο κτίριο της ελληνικής ναζιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ η οποία στρατολογούσε νέους από την Ελλάδα για τη Βέρμαχτ.

Την περίοδο των Δεκεμβριανών το 1944 ανατινάχτηκε το κτίριο της Γενικής Ασφάλειας στη γωνία Στουρνάρα και Πατησίων από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ.

Το 1946 μετά την Κατοχή η οδός μετονομάστηκε σε 28ης Οκτωβρίου για να τιμηθεί η εθνική επέτειος της απελευθέρωσης.

Τη 17η Νοέμβρη 1973 έγινε η εξέγερση του Πολυτεχνείου που βρίσκεται επί της οδού.

Τη 18η Δεκέμβρη 1980 το πολυκατάστημα Μινιόν που βρισκόταν επί της οδού τυλίχτηκε στις φλόγες.

Σημαντικά κτίρια

Γήπεδο και έδρα του ΠΟΑ αποτέλεσε το οικόπεδο ιδιοκτησίας Καραπάνου επί της οδού Πατησίων (μετέπειτα αριθμός 76), πρώην χώρος λούνα παρκ και από το 1935 το κτήριο για το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (τότε ΑΣΟΕΕ).

Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Το ανανεωμένο αίθριο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου είναι μια όαση δροσιάς και αισθητικής απόλαυσης για τους Αθηναίους και τους επισκέπτες της πόλης. Ίταμος, άκανθος, κισσός, πυξός, αγγελική, νούφαρο, ελλέβορος, ελιά, κυπαρίσσι είναι μερικά από τα 700 φυτά που διαθέτει ο κήπος.

Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο είναι έργο του Λύσανδρου Καυταντζόγλου.

Το Ακροπόλ Παλάς, απέναντι από το Πολυτεχνείο, στη γωνία Πατησίων και Μάρνη. Το εμβληματικό ξενοδοχείο οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1926-1928, βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Σωτήριου Μαγιάση. Λειτούργησε ως ξενοδοχείο για την υψηλή κοινωνία της Αθήνας μέχρι το 1980 και κηρύχθηκε διατηρητέο το 1991.

Το κτίριο της Λεόντειου Σχολής που ιδρύθηκε το 1923 στο τέρμα Πατησίων.

Ο κινηματογράφος Ράδιο Σίτυ γνώρισε μεγάλες δόξες τη δεκαετία του 1950, όπως την επίσκεψη της Ελίζαμπεθ Τέιλορ το 1958.

Οι κινηματογράφοι Άντζελα, Τριανόν, Αθηνά, Μπρόντγουεϊ, Άττικα, Αελλώ.

Η παλαιότερη πολυκατοικία της Αθήνας: Το κτίριο στη συμβολή των οδών Πατησίων και Λασκαράτου αποτελεί την παλαιότερη σωζόμενη πολυκατοικία της Αθήνας. Χτίστηκε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Διαθέτει δύο ορόφους και οκτώ διαμερίσματα.

Το ξενοδοχείο Μελιά όπως εικονίζεται στη γωνία Χαλκοκονδύλη και Πατησίων. Πηγή: el.wikipedia.org

*Ο Πάνος Αυγουστής είναι M.Sc βιβλιοθηκονόμος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

www.politikanet.gr