«Τσάμηδες δεν υπάρχουν πια» απαντά το ΥΠΕΞ στην Αλβανία

«Το λεγόμενο «Τσαμικό ζήτημα» δεν υφίσταται» και η επαναλαμβανόμενη ανακίνηση ενός ανύπαρκτου θέματος από τις επίσημες αλβανικές Αρχές κάθε άλλο παρά εξυπηρετεί τις διμερείς μας σχέσεις» απαντούν κύκλοι του υπουργείου Εξωτερικών στον Αλβανό υπουργό Εξωτερικών Ντιτμίρ Μπουσάτι, ο οποίος σε πρόσφατη τηλεοπτική του συνέντευξη στον αλβανικό τηλεοπτικό σταθμό «Top Channel» έκανε αναφορά για ύπαρξη «τσαμικού» ζητήματος
«Κατά τη διάρκεια της κατοχής από τις δυνάμεις του Άξονα» όπως επισημαίνουν οι ίδιες πηγές του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών  «οι Τσάμηδες συνεργάστηκαν με τους φασίστες και ναζιστές κατακτητές και αποχώρησαν από την Ήπειρο πρωτοβούλως, ομαδικά και οριστικά, ακολουθώντας τις εχθρικές δυνάμεις».
Προφανώς βέβαια το αλβανικό υπουργείο Εξωτερικών γνωρίζει ότι το «παλιό» ζήτημα είναι ανύπαρκτο, αλλά επιδιώκει  να  δημιουργήσει νέο, εμφανίζοντας  ως απογόνους των Τσάμηδων όλους τους Αλβανούς μετανάστες  που ήρθαν στην Ελλάδα  τα τελευταία 30 χρόνια. Το θέμα είχαν επαναφέρει «ομάδες αλυτρωτικές» και κατά την εκεί επίσκεψη του Κάρολου Παπούλια δημιουργώντας μάλιστα τότε διπλωματικό επεισόδιο. Όπως και να έχει όσον αφορά τους πραγματικούς Τσάμηδες η ιστορία είναι καταγεγραμμένη και σαφής.
Ποιοι ήταν οι Τσάμηδες
Ηταν ένας αλβανόφωνος και μουσουλμανικός πληθυσμός  (γύρω στις 25.000 ψυχές) που ζούσε κυρίως στην Θεσπρωτία ή Τσαμουριά όπως πολλοί την έλεγαν παλιότερα  (Ηγουμενίτσα, Φιλιατά,  Παραμυθιά) και που για τους Αλβανούς εθνικιστές αποτελούσε τη νότιο Αλβανία. Το 1951 πάντως καταγράφονταν πλέον  μόλις 127 αλβανόφωνοι μουσουλμάνοι σε ολόκληρη τη χώρα.
H σιωπή που περιέβαλλε την ιστορία τους οφείλεται στα αιματηρά γεγονότα που διαδραματίστηκαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Οι Τσάμηδες ήταν μια κλειστή κοινωνία, αγροτική, η οποία εξαιρέθηκε από τις εθνικές ανταλλαγές πληθυσμών του 1922  H συμβίωσή τους με το χριστιανικό στοιχείο της περιοχής υπήρξε εξαρχής προβληματική, όχι μόνον λόγω των πολιτισμικών διαφορών, αλλά και εξαιτίας του  μεταξικού καθεστώτος που ουσιαστικά ενέτεινε την καχυποψία των Τσάμηδων και οδήγησε στη δημιουργία ακραίων  αλυτρωτικών ομάδων στην Αλβανία. Σε αυτές βασίστηκε  και η Ιταλία για να θέσει τσαμικό θέμα και να δικαιολογήσει την εισβολή του 1940. Αυτό εύλογα  δυναμίτισε την ήδη  προβληματική σχέση των πληθυσμών. Ένοπλοι Τσάμηδες συνόδευσαν τον ιταλικό στρατό κατά τη σύντομη προέλασή του στο ελληνικό έδαφος τον Νοέμβριο του 1940, μετέχοντας σε  λεηλασίες  χριστιανικών χωριών. H υποχώρηση των Ιταλών και η επιστροφή των ελλήνων κατοίκων έθεσε σε κίνηση μια δυναμική αντεκδικήσεων που κατέληξε στην εθνοκάθαρση ή στην αναγκαστική αποχώρηση των Τσάμηδων το 1944.
Επειδή οι ηγέτες των Τσάμηδων συνεργάστηκαν με τις κατοχικές αρχές και συμμετείχαν σε διώξεις, καταστροφές, και μαζικές εκτελέσεις (με  πιο γνωστή την  εκτέλεση 49  κατοίκων της Παραμυθιάς τον Σεπτέμβριο του  1943) οι αντάρτες του ΕΔΕΣ, που κυριαρχούσαν στην περιοχή, προέβησαν μετά την αποχώρηση των Γερμανών σε ένα όργιο βίας, αδιάκριτων εκτελέσεων και λεηλασιών που κορυφώθηκαν με τη μαζική εκδίωξη των Τσάμηδων στην Αλβανία, τον Σεπτέμβριο του ’44.  Για το αν αυτό αποτελούσε συντονισμένη εθνοκάθαρση ή εν θερμώ αντεκδίκηση τοπικών κοινωνιών, παραμένει ιστορικά προς διερεύνηση.
Το ΕΑΜ βρέθηκε σε πολύ αμήχανη θέση σχετικά με τους Τσάμηδες. Ο τοπικός πληθυσμός δεν θέλησε να ταυτιστεί με την «γραμμή» του ΕΑΜ που επέμεινε ότι στους Τσάμηδες υπήρχε απλώς μια δράκα προδοτών  κα ότι η πλειοψηφία των Τσάμηδων δεν συμφωνούσε με τις φιλογερμανικές επιλογές της ηγεσίας. Όμως ο ΕΛΑΣ είχε να αντιμετωπίσει τις συγκρούσεις με τον ΕΔΕΣ και καμιά φορά ο εχθρός του εχθρού, γίνεται αναγκαστικά φίλος. Έτσι στρατολόγησε γύρω στους 300 Τσάμηδες για να μάχονται τον ΕΔΕΣ  Η νίκη του ΕΛΑΣ τότε, επανέφερε μερικές χιλιάδες Τσάμηδες στη Θεσπρωτία (γύρω στους 4.000). Όμως η έκβαση του εμφυλίου έδιωξε και πάλι τους Τσάμηδες.
Οι Τσάμηδες αν δούμε σήμερα με ψυχραιμία την ιστορία δεν ήταν ιδεολογικά  φασίστες ή  ναζιστές αλλά ούτε και κομμουνιστές. Ήταν απλά μια ομάδα ανθρώπων που δεν μπόρεσε να ενταχθεί επιμένοντας στο κλειστό κύκλωμά της και ήταν αποφασισμένη να συνεργαστεί  με οποιονδήποτε την στήριζε ως μειονότητα. Και αφού την στήριξε τότε κυρίως η Ιταλία του Μουσολίνι  και η Γερμανία του Χίτλερ….

presspublica